Gabrowo to małe miasteczko w środku Bułgarii, otoczone górami i lasami, w którym rzeczywistość miesza się z satyrą. Oficjalnie – przemysłowe centrum Bułgarii, znane z produkcji tekstyliów i maszyn. Nieoficjalnie – stolica bułgarskiego humoru, gdzie mieszkańcy dorobili się reputacji najoszczędniejszych ludzi w kraju.
Dlaczego Gabrowo to miasto skąpców?
Z jakiegoś powodu przez lata utarło się, że mieszkańcy Gabrowa to najbardziej oszczędni ludzie w Bułgarii. Nie skąpią jednak w złym znaczeniu tego słowa – to bardziej życiowa filozofia maksymalnego wykorzystania tego, co się ma. Gabrowianie dorobili się reputacji skąpców, ale bardziej pasuje tu słowo przedsiębiorczy. Historia miasta to głównie rzemiosło i handel – mieszkańcy zawsze musieli kombinować, jak zarobić i oszczędzić jednocześnie.
Mówi się, że Gabrowianie potrafią przeciąć monety na pół, żeby dwa razy nimi zapłacić, że przywiązują frędzle do spodni, żeby wyglądały jak długie, że gaszą światło w przedpokoju, żeby zobaczyć, jak długo mogą trafić do pokoju po ciemku.
Gabrowo wykorzystało ten stereotyp na swoją korzyść. Mieszkańcy sami zaczęli wymyślać dowcipy o sobie, zamiast się na nie obrażać.
Dawniej było tu jedno z najważniejszych centrów tekstylnego przemysłu w Bułgarii. Dziś wciąż znajdziesz tu liczne małe fabryki i warsztaty, ale Gabrowo coraz bardziej stawia na turystykę i kulturę.
Gabrowski humor – Muzeum Humoru i Satyry
W niewielu miastach na świecie znajdziesz muzeum poświęcone… humorowi. W Gabrowie Muzeum Dom Humoru i Satyry (bułg. Дом на Хумора и Сатирата; Dom na Humora i Satirata) otwarto w 1972 roku, a jego motto brzmi „Świat przetrwa, bo się śmieje”. Przed budynkiem stoją dumne rzeźby Sancho Pansy i Don Kichota wykonane z metalu, a w środku znajdziesz ponad 50 tysięcy dziwnych dzieł sztuki, w tym karykatury polityczne, rzeźby inspirowane absurdem i wystawy, które pokazują, jak przez lata zmieniało się poczucie humoru Bułgarów. Są tu również interaktywne instalacje i wystawy poświęcone wolności słowa oraz roli satyry w społeczeństwie.
Każdego roku Gabrowo organizuje Międzynarodowe Biennale Humoru i Satyry w Sztuce, na który przyjeżdżają artyści z całego świata. Jeśli myślisz, że Bułgarzy to tylko poważni Bałkańcy, to miasto szybko zmieni twoje zdanie. Jednym z konkursów podczas festiwalu jest konkurs na to… kto wyda na imprezę najmniej pieniędzy.
Kot bez ogona – dlaczego to symbol miasta?
Kolejna dziwna tradycja Gabrowa dotyczy… kotów bez ogonów. Legenda głosi, że gabrowianie odcinają ogony swoim kotom, żeby szybciej wychodziły i nie wpuszczały zimnego powietrza do domów. Czy to prawda? Nie wiem, ale Gabrowo tak pokochało ten mit, że kot bez ogona stał się symbolem miasta. Można go znaleźć na plakatach, gadżetach, a nawet na miejskich fontannach. Koty dorobiły się też własnych ekspozycji w Domu Humoru i Satyry, gdzie można nawet obejrzeć wystawę odciętych ogónów (…spokojnie, żaden nie pochodzi od żywego zwierzęcia).
Gabrowo dzisiaj – jakie atrakcje poza humorem?
Główny plac Gabrowa to miejsce, gdzie znajduje się modernistyczny ratusz miejski z ogromnym zegarem. Budynek powstał w czasach socjalistycznych i jest jednym z najbardziej charakterystycznych punktów w mieście. Obok znajduje się Plac Iwana Wazowa, gdzie w ciągu dnia można spotkać spacerujących mieszkańców, a wieczorem odbywają się różne wydarzenia i festiwale.
Blisko centrum, nad rzeką Jantra, znajduje się również most cienki jak igła, jeden z symboli miasta. W rzeczywistości jest to kamienny most z XIX wieku, który jest wąski, ale wcale nie tak ekstremalny, jak mówią żarty.
Gabrowo może kojarzyć się głównie z żartami i oszczędnością, ale to także prężnie rozwijające się miasto przemysłowe i technologiczne. W okolicy znajduje się wiele fabryk, a miasto stawia na rozwój nowych technologii i edukacji. Działa tu Technopark Gabrovo, który przyciąga startupy i innowacyjne firmy.
Etar – podróż w czasie do XIX-wiecznej Bułgarii
Kilka kilometrów od Gabrowa znajduje się miejsce, które jest jak podróż w czasie – Etnograficzne Muzeum na Wolnym Powietrzu „Etar” (Етнографски музей на открито „Етър“), kansen pokazujący, jak wyglądało życie w bułgarskich wioskach w XIX wieku.
To miejsce, gdzie wszystko działa tak, jak kiedyś. Młyn wodny naprawdę miele mąkę, kowale robią ręcznie podkowy, rzemieślnicy wyrabiają ceramikę, a w piekarniach sprzedaje się tradycyjne bułgarskie wypieki. Można tu kupić ręcznie wyrabiane noże, drewniane zabawki, ikony i hafty, które powstają dokładnie tak, jak setki lat temu.
A jeśli ktoś chce zobaczyć najbardziej zieloną stronę Bułgarii, to w pobliżu Gabrowa znajduje się Balkan National Park (Централен Балкан), jeden z największych parków narodowych w Bułgarii. Rezerwat oferuje trasy trekkingowe z pięknymi widokami, wodospady i dziką przyrodę.
